वैदिक धर्मी कोण?

 

अनेक खोडसाळ व्यक्ती वादाचे सर्व मुद्दे संपले कि,

 

 "आजच्या भारतात वैदिक धर्मी कोण?"

 

 हा मुख्य प्रश्न विचारत असतात. त्यांना मी अनेकदा उत्तर दिले असले तरी या व अशा काही प्रश्नांची उत्तरे हिंदूंना माहित असले पाहिजे.

 

 “आजच्या भारतात ...” हा शब्द वापरला जातो तेंव्हा “कालच्या भारतात वैदिक होते...” हे त्यांना मान्य असते. काळाच्या भारतात जे वैदिक होते त्यांनी धर्मांतर केल्याने किंवा वेदमान्यता काढून घेतल्याने ते हिंदू बनलेले नाहीत म्हणजे ते आजही वैदिक आहेत हे उघड आहे.

 

वैदिक म्हणजे वेदाधिकार, वेदोक्ताचा जन्मजात अधिकार व वैदिक संस्कारांचा अधिकार आणि जन्मसिद्ध वर्ण असणारे ते वैदिक.

 

अनेक म्हणतात, “आम्ही तर वेदांचे तोंडही पाहिले नाही...संस्कारही पाळत नाही मग आम्ही वैदिक कसे?”

 

धर्मग्रंर्थाचे तोंड पाहिले कि नाही, वेदोक्त संस्कार ते पाळतात की नाही हा प्रश्न नसून पाळायची इच्छा असेल तर ते पाळायची त्यांना वैदिक धर्माची अनुमती. वैदिक धर्मत्व हे कायमच रहाते.

 

हे सर्व वैदिक अधिकार असणारे तीन वर्ण, म्हणजे ब्राह्मण, क्षत्रीय व वैश्य हे होत.

 

पण क्षत्रीय व वैश्य आज कोण आहेत आणि कोण नाहीत हे ज्याने त्याने वेदाधिकार आहे कि नाही यावरून ठरवावे.

वैदिक धर्मानुसार क्षत्रीय आणि वैश्य वर्ण नष्ट झालेले आहेत. स्वत:ला अनेक क्षत्रीय समजत असले तरी त्यांना कोणतीही धार्मिक मान्यता नाही. असेल तर त्यांनी स्वत:ला वैदिक धर्मीय समजून घ्यायला हरकत नाही.  

 

वेदकक्षेच्या बाहेरचे, सिंधुकालीन संस्कृतीपासूनचा (पेगन) शिव व देवीप्रधान प्रतिमापुजनाचा धर्म पाळत आले आहेत ते (ज्यांना वेदांनी शूद्र म्हटले आहे आणि शूद्र या शब्दाची कोणतीही वैदिक अथवा संस्कुत उपपत्ती नाही) ते आज हिंदू म्हणता येतात. हिंदू शब्दही परिपुर्ण नाही पण हा शब्द सिंधू या शब्दावरुन आला असल्याने तो ब-यापैकी ग्राह्य धरता येईल. हिंदू धर्माला तान्रिक, आगमिक, शैव अशी पुरातन नावे होतीच.

 

यावर काही  आक्षेप घेतात कि वैदिकही हिंदू देवतांचे पुजन करतात, पौरोहित्य करतात मग ते अहिंदू कसे?

 

वैदिक धर्मात मुर्तीपुजेला स्थान नाही. पण सुमारे चवथ्या शतकापासून वैदिक मुर्तीपुजक बनले याची कारणे मुलत: पोटार्थी आहेत. यज्ञ थांबण्यच्या प्रक्रियेतुन उत्पन्नाचा पर्याय म्हणून आलेला हा भाग आहे. पण वैदिक जेंव्हा हिंदू देवतांची पुजा करतात तेंव्हा संदर्भ सोडून असलेले पुरुषसुक्त आणि विधीत गोत्र मात्र जाणीवपुर्वक आणत असतात. म्हणत आपल्या वैदिकत्वाची आठवण बरोबर जोपासतात. शिवावर रुद्राभिषेक घातला जातो...प्रत्यक्षात वैदिक रुद्र आणि हिंदू शिवाचा तीळमात्र संबंध नाही.

 

 शिवाय भारतातील आजचे वैदिक दोन प्रकारचे आहेत. श्रौत वैदिक (हे मुळीच मूर्तीपूजा करीत नाहीत. हे मुळ धर्माशी इमानदार असतात.) दुसरे म्हणजे स्मार्त वैदिक. हे बव्हंशी दिडेक हजार वर्षांच्या पूर्वी धर्मांतरीत झालेले मुळचे हिंदूच आहेत. धर्मांतरीत वैदिकांनी वैदिक होतांना आपले मुळचे धार्मिक संस्कार काही प्रमानात कायम ठेवले. (म्हणजे कुलदैवत वगैरे) पण ते हिंदू नाहीत.  त्यांना स्मार्त त्यामुळेच म्हटले जाते.

 

वैदिक हा सर्वार्थाने स्वतंत्र धर्म आहे, त्याचे स्वत:चे तत्वज्ञान आहे आणि वैदिक मंडळी स्वाभाविकपणे वैदिक स्तोम माजवत असतील तर त्यात वावगे काही नाही. वैदिकांना हिंदू म्हणवून घ्यायचाही स्वाभाविकपणे अधिकार नाही.