हिंदू धर्म

 "निगम म्हणजे वेद व आगम म्हणजे तंत्रविद्या होय. आधुनिक हिंदुधर्मातील देवता व कर्मकांडे वैदिक धर्मापेक्षा कितीतरी भिन्न आहेत. ऐतिहासिक दृष्टीने पाहता तांत्रिक धर्म हा वैदिक धर्मापेक्षाही प्राचीन असल्याचे समजते. आगम धर्मात शिवाला प्रमुख स्थान आहे. तंत्रांची रचना त्यानेच केली असे मानतात. वेदकालीन आर्यांनी तांत्रिक धर्माला दूर ठेवण्याचा व त्यापासून अलिप्त राहण्याचा प्रयत्न केला, पण भारतातील फार मोठ्या वैदिकेतर समाजाचा तो लोकधर्म असल्याने वैदिकांना त्यांना दूर ठेवणे शक्य झाले नाही.कालांतराने तांत्रिक धर्मातील काही गोष्टींचा वैदिक धर्मात अंतर्भाव करणे त्यांना भाग पडले."

-भारतीय संस्कृती कोश, खंड १, पृष्ठ-५८०-५८१)

संपादक- पं. महादेवशास्त्री जोशी.

"तत्व आणि मंत्र यांनी युक्त अशा व्यापक अर्थाचा विस्तार करणरे आणि साधकांचे साधनेद्वारे परित्राण करणारे जे शास्त्र, त्याला तंत्र असे नांव आहे. तंत्रालाच आगम असे दुसरे नांव आहे."- कामिकागम.

 

आगम म्हणजे आधीचे तर निगम म्हणजे नंतरचे. वैदिक धर्म हा नंतरचा म्हणून वेदांना निगम म्हणतात तर तंत्रांना आगम. दोन धर्म पूर्णपणे स्वतंत्र आहेत. हिंदू (तांत्रिक) धर्मातील कर्मकांडे पूर्णतया स्वतंत्र आहेत आणि आपण आजही ती पाळतो. वैदिकाश्रयी होणे हे हिन्दिउन्ना विघातक आहे.

 

-संजय सोनवणी